Camera-affaire

Camera-affaire

Een van de meest ingrijpende periode van mijn politieke loopbaan was de “geheime camera-affaire in Spijkenisse”. Alle zwarte kanten van de politiek kwamen daar samen: incompetentie, arrogantie, gevoel van onschendbaarheid en uiteindelijk minachting van democratische processen. Nooit eerder werd een gemeente strafrechtelijk veroordeeld en met zulke harde woorden. Tot op de dag van vandaag laat deze affaire haar sporen zien en is het een onderwerp waar rechtenstudenten op mogen studeren.

Zonder de niet aflatende, doch onafhankelijke en kritische, steun van het AD-Rotterdams Dagblad, de Volkskrant en het blad Binnenlands Bestuur kwam deze zaak niet tot een rechtvaardige afloop. Want, zoals je kunt zien in het slotdebat, wilden lokale politici de ernst van de zaak niet inzien. Een overheid die strafbare feiten pleegt om mogelijke malversaties aan te tonen is een gevaar voor de rechtstaat. Daar kan nooit lichtvaardig over worden gedacht. De toenmalige Gemeenteraad deed dat wel.

In deze affaire koos het College van B&W ervoor om de schuld bij anderen te leggen en de commotie maar niet het eigen strafbare handelen te betreuren. Aan de harde woorden die vallen in het slotdebat kun je zien dat er zwaar op de persoon wordt gespeeld door de coalitiepartijen en niet wordt gereflecteerd op het eigen disfunctioneren. Een houding die zich steeds lijkt te herhalen bij bestuurders en ambtelijke top. De imagoschade werd door de klokkenluider veroorzaakt, niet door het bestuur dat de strafbare feiten beging, zo was de redenering. (VVD woordvoerder Peter Belinfante is helaas op veel te jonge leeftijd overleden)

De zaak zelve

In 2005 koos de Gemeente Spijkenisse ervoor om geheime camera’s op te hangen in de wijkcentra. Het College van B&W had de overtuiging dat er werd gestolen door werknemers en vrijwilligers. Om medewerkers te betrappen koos men ervoor om het privédetectivebureau SBV Forensics van Cees Schaap in te huren. Dit bedrijf adviseerde dat het ophangen van verborgen camera’s een goed en legaal middel was. De camera’s werden ontdekt en een lange procedure werd geboren. Het eindigde in een strafrechtelijke veroordeling van de gemeente.

De Rechtbank van Rotterdam oordeelde in 2007 dat de gemeente zeer onzorgvuldig en verwijtbaar had gehandeld. Het vonnis spreekt van een “laakbare handelwijze” die het “overheidsgezag als geheel blameert”, en die op “ontoelaatbare wijze inbreuk” heeft gemaakt op de privacy van de betrokken werknemers. ‘Verdachte heeft veel onrust en ongenoegen in de samenleving teweeg gebracht, omdat burgers het idee kregen dat zij voor de spiedende blik van de overheid nergens veilig kunnen zijn’, aldus de rechter. Ondanks deze snoeiharde uitspraak zag het College van B&W geen reden om af te treden. Wel bleef men de aangever in de media aanvallen.

De affaire werd landelijk een belangrijke zaak. De 2e Kamer en toenmalig Minister van Justitie Donner mengden zich in deze zaak. Deze veroordeling wordt gebruikt als studiemateriaal voor rechtenstudenten.

De gemeente had geen informatie ingewonnen bij haar eigen juridische dienst, zo bleek uit stukken die boven tafel kwamen na een WOB verzoek. Het College ging af op het advies van het detectivebureau. Het opvolgen van dit advies kostte de gemeenschap zo’n € 380.000,00 en een strafblad. Dat was evenveel als het salaris van 14 medewerkers.

Het rapport van het privédetectivebureau leverde geen bewijs voor systematische diefstal of andere grote misstanden.

Uit een reconstructie bleek dat tenminste 2 wethouders en de burgemeester geen weet hadden van het handelen van de toenmalige gemeentesecretaris, topambtenaren en collega wethouders van de lokale partij ONS. Vooral de burgemeester vond het zeer vernederend dat hij, als plaatsvervangend hoofd van politie, verdachte werd in een strafzaak, die hij zelf niet had veroorzaakt.