Het mag niet van de huisregels, het (stiekem) opnemen van een rechtszaak. Dat staat soms aangekondigd in de rechtbank en soms zegt een rechter dat ook aan het begin van een zitting. Maar is dat ook terecht en is dat wel in het belang van een verdachte of klager?
Ik kom zo nu en dan in rechtbanken. Meestal omdat er iets speelt bij een gemeente, maar ook een tijdje geleden voor een strafzaak. Daar merk ik dat een geluidsopname maken van zo’n zitting eigenlijk van groot belang is om de werkelijke gang van zaken te achterhalen. Niet iedereen heeft de gave van het schrijven in steno, hetgeen een ouderwetse wijze van het opstellen van een woordelijk verslag is.
Een goed voorbeeld is dat ik een tijdje geleden ben vrijgesproken door de kantonrechter in Haarlem. De rechter was stellig en uitgebreid in haar mondelinge motivering, waaruit bleek dat het OM ernstig tekort was geschoten in haar onderzoek. Mijn aanhouding en vrijheidsontneming was feitelijk onrechtmatig. Later kreeg ik dan ook een schadevergoeding.
De uitspraak van de rechter was van heel groot belang, niet alleen voor mijzelf maar voor een hele reeks mensen die hetzelfde lot trof. De Nationale Ombudsman bemoeit zich nu met deze en gelijkaardige zaken. Tot mijn ontsteltenis meldde het OM aan de Nationale Ombudsman dat ze geen kennis had van de inhoud van het vonnis, want de schriftelijke uitspraak was niet voorzien van de uitgebreide motivatie. Je vraagt je dan af of de Officier van Justitie heeft zitten pitten, terwijl ze werd doorgezaagd door de rechter. Gelukkig werd er een woordelijk verslag gemaakt, maar anders komt het OM mooi weg met een gebrek aan actieve herinneringen.
Ik maakte met toestemming, opnamen van een bezwaarprocedure tegen de Gemeente Nissewaard. Daar werd beweerd dat e.e.a. was gezegd door de commissievoorzitter, tijdens een hoorzitting. Dat was onwaar. Gelukkig was er een geluidsopname die als bewijs kon dienen. Bij de bestuursrechter werden de vertegenwoordigers van de gemeente boos dat ik de geluidsopname inbracht. Maar ja, als ik die opname niet had, was ik vrijwel kansloos.
Bij de Raad van State werd niet toegestaan nieuw bewijsmateriaal in te brengen. Dat werd bruut en resoluut afgewezen. De Staatsraad deed een uitspraak met een enorme blunder erin, mede doordat hij bewijsmateriaal weigerde toe te laten. Gelukkig hebben we het woordelijke verslag nog voor het vervolg.
Bij de Bestuursrechter in Rotterdam bleek uit een beslissing van de rechter dat hij niet goed had opgelet tijdens de zitting, of iets verkeerd heeft geïnterpreteerd. Er zou iets zijn gezegd tijdens de zitting, maar dat blijkt niet te zijn gebeurd volgens het woordelijk verslag. Het beïnvloedde wel de uitspraak! Dat leidt natuurlijk tot een vervolg. Jammer en duur ook! Ook hier is het weer fijn dat er een woordelijk verslag is gemaakt.
Eigenlijk zie ik dat op diverse niveaus vergissingen/ fouten worden gemaakt. Waarbij ik toch mijn zorgen heb. Als ik het al zo vaak tegenkom, hoe gaat het dan in de dagelijkse praktijk? Ik ben maar bij 1 of 2 zaakjes per jaar betrokken als o.a. belangenbehartiger.
Vraag is natuurlijk waarom je een rechtszaak niet mag opnemen. Als je erop zoekt kom je eigenlijk alleen maar voorbeelden tegen van dat derden de rechtszitting niet mogen opnemen. Maar misschien heb ik niet goed genoeg gezocht. Het gaat er dan om dat mensen niet vrijuit durven spreken. Het zou dan de rechtsgang belemmeren. Wel apart, want rechtszaken zijn per definitie openbaar. We zagen rechtstreekse uitzendingen van rechtszaken, gestart door de KLM. We hadden ook nog de zaak De Mos op tv. Tja, hoezo niet opgenomen, dat is toch met geen mogelijkheid te handhaven?
En er is zelfs een televisieprogramma over rechtszaken. We kennen het als “Bij de rechter” van RTL. Een buitengewoon boeiend programma over gewone dagelijkse zaken bij de kanton-/politierechter. Ik heb nu niet bepaald het idee dat de rechtsgang daar zwaar wordt belemmerd. Ik heb zelf geen zaak gevonden waar een verdachte is veroordeeld tot een enorme boete voor het opnemen van zijn eigen rechtszitting.
Maar waarom mag je je eigenrechtszaak eigenlijk niet opnemen? Welke rechtsgang wordt dan belemmerd? Wiens privacy wordt dan mogelijk geschonden? Waarom moet je je toevlucht dan nemen tot het antieke steno? Dat leidt vanzelfsprekend tot rechtsongelijkheid, want steno is een uitstervende techniek. Het opnemen van zittingen kan wel helpen bij het rechtzetten van fouten en het OM helpen bij het herstellen van haar actieve geheugen.
Kijk, rechters zijn ook maar mensen en die kunnen ook vergissingen begaan. Verhoren en telefoongesprekken worden opgenomen. Waarom de rechtszitting dan niet? Daarom pleit ik voor het standaard toestaan van het opnemen van rechtszaken. Zo worden mogelijk fouten en dwalingen voorkomen. En tot die tijd dat het goed is geregeld zouden de rechtbanken e.e.a. gewoon moeten gedogen, in hun eigen belang en die van de verdachten en klagers..
