Een uitgebreidere uitgave van deze column is gepubliceerd bij Joop van BNNVARA
Het is al langere tijd aan de gang. In een reeks gemeenten wordt de Participatiewet misbruikt om mensen in de bijstand gratis te laten werken. Men noemt dat werkervaringsplaatsen creëren. En weet u wat, aan werkervaringsplaatsen zitten geen tijdslimieten. Je kunt mensen “eeuwig” in zo’n situatie laten zitten. Zo wordt de ene werkervaringsplaats op de andere gestapeld, zonder dat er ooit een normaal betaalde baan van komt. Want ja, je raakt nooit ervaren genoeg, toch?
Een hele reeks gemeenten tuigden allerlei constructies op met bv’s, stichtingen en nv’s om maar geld te kunnen verdienen aan mensen in de bijstand. Zo ook in Spijkenisse, nu Nissewaard.
Het werkt ongeveer als volgt. Je zet een bijstandsgerechtigde aan het werk in een “sociale werkplaats”. Van rijkswege worden de bijstandsuitkering grotendeels vergoed en de mensen produceren producten, zonder dat ze er ook maar een beetje beter van worden. Erger nog, ze worden er slechter van, omdat zelfs reiskosten niet worden vergoed. De bijstandsgerechtigden zitten op plaatsen die eigenlijk bedoeld zijn voor (voormalig-) WSW-ers, zeg maar mensen met een beperking. Daar zitten er nu zo’n 5000 van thuis te wachten op een beschermde baan. Dat is gewoon kassa voor een gemeente. Het is misbruik maken van de Participatiewet, vind ik. Want daar was die wet niet voor bedoeld. Die wet was bedoeld om mensen aan het werk te krijgen en niet om er geld aan te verdienen of werkplekken voor arbeidsgehandicapten te verdringen.
Effect is wel dat een gemeente aan mensen in zeer slechte financiële situaties vele-vele duizenden euro’s per jaar verdient. Ga maar na. Als iemand 3 dagen per week werkt bij een “sociale werkplaats” spaart men rond de € 450,- aan salariskosten uit. Dat komt neer op tenminste zo’n € 24.000,- per jaar. (Een minimumloner kost de werkgever rond de € 19,50 per uur aan salariskosten en verzekeringen). Voor dat bedrag wordt wel een productie gemaakt die wordt verkocht. Het komt ook voor dat men echt betaalde banen wegconcurreert door onder de prijs van een normale ondernemer te gaan zitten. Verdringing dus, op basis van valse concurrentie door de overheid. Uit die productie komen inkomsten, bovenop de bijstandsuitkering die door de staat worden vergoed. Je zorgt er natuurlijk voor dat ze niet meer dan die 24 uur gaan werken, want anders gaan de te verrekenen bedragen boven het bedrag dat de bijstandsgerechtigde aan uitkering zou ontvangen. Dat wil een gemeente niet hebben, want dan verliest men natuurlijk de aanspraak op vergoedingen vanuit het rijk en ben je de controle over de bijstandsgerechtigde kwijt. Dan is een “eeuwig durende werkervaringsplaats” eigenlijk opeens een gewone baan met bijpassende salarissen en vrijheden. Dat zou wel goed zijn voor de bijstandsgerechtigden, maar niet goed voor de gemeentekas.
De mensen die dat werk doen blijven in een slechte financiële situatie en blijven onder controle van de sociale dienst. Dus samenwonen, ho maar, Ieder jaar al je bankafschriften op tafel. Steeds die bedreigingen met sancties. Ambtenaren lopen je woning in en uit, als ze dat willen. Last but not least: men komt niet uit de armoede, die grote gevolgen heeft voor welzijn en gezondheid van gezinnen.
Uiteraard moet men zoveel mogelijk werken voor het inkomen. Maar als men dan werkt moet er ook normaal voor worden betaald en geen trucjes worden uitgehaald om mensen te laten werken en er toch niks er voor te betalen. De overheid speelt hierbij een voorbeeldgevende rol. Het voorbeeld dat hier wordt gegeven is het superslechte amorele voorbeeld.
Je zou denken dat gemeenteraadsleden hier tegen in verzet zouden komen, tegen het kijken naar bijstandsgerechtigden als verdienmodel en niet als hulpvragenden. Dat verzet verwacht je vooral van PvdA zijde. In Nissewaard is dat de enige sociaal democratische partij in het College van burgemeester en wethouders.. Maar ondanks dat ze een wethouder hebben verandert er niets aan de situatie. De PvdA zit met Wouter Struik als wethouder op een positie waarop ze de omstandigheden van bijstandsgerechtigden flink kunnen verbeteren. Dat gebeurt helemaal niet. Door het niet te regelen gooit de PvdA zwaarwegende principes overboord: zorg voor de zwaksten in onze samenleving. Ik zou dat als PvdA lid niet pikken. Zeker niet omdat PvdA wethouders in andere steden deze vorm van misbruik van bijstandsgerechtigden per direct stopten toen ze aan de macht kwamen.
Je kunt misbruik van de allerzwaksten in onze samenleving toch niet als verdienmodel blijven zien? Eigenlijk moet je je daar als wethouder van linkse huize diep voor schamen. Schamen voor dat eeuwigdurende gratis werken in de bijstand